Antonius Theodorus (Antoon) is de oudste zoon en eerste kind van Hermanus Hendrikus Huirne en Johanna Hendrieka Hogelugt. Zijn ouders wonen op het Olde Hoes, ‘no 43 in het Schependom’ in (Eefsele) waar hij op 21 juli 1857 ‘s morgens om zes uur wordt geboren[1].
Geboorteakte Antonius Theodorus Huirne
Buurman Engbert Arfman, wonende op B 41 en Jan Hendrik Klein Avinck, wonende op B 42 in Eefsele, zijn getuigen.
Over zijn kindertijd op het Olde Hoes weten wij niets. Hij zal naar school zijn gegaan en daarna op de boerderij hebben gewerkt. Als beroep geeft hij houtdraaier op.[2]
https://www.genealogieonline.nl/stamboom-huirne/i836.php
Antonius wordt in 1877 opgeroepen voor de Nationale Militie[3].
In 1883 wordt hij op last van de Arrondissementsrechtbank te Zutphen opgenomen in het ‘krankzinnigengesticht’ te Zutphen[4]. Hij is dan 25 jaar oud. Zijn vader Herman heeft verzocht om opname. Kennelijk is het thuis niet meer mogelijk om hem te begeleiden.
In eerste instantie zal hij gedurende een jaar worden verpleegd. Hij krijgt als patiëntennummer 3463 en staat daar bekend onder de achternaam 'ter Huirnene''.
In 1883, als zijn verpleging begint is die dus nog ‘voorloopig’. Dokter D.J Besselink[5] uit Groenlo heeft op 4 februari 1883 een geneeskundige verklaring opgesteld waaruit blijkt dat Antoon moet worden opgenomen ‘in het belang van de openbare orde en ter voorkoming van ongelukken’[6].
Geneeskundige verklaring van Dr D.J. Besselink.
Dr. Daniel Johannes Besselink kwam als huisarts in 1893 naar Lichtenvoorde. Hij reed visite per rijtuig. Zijn koetsier en knecht was Bernard Reuvekamp.
Volgens de Eerste Krankzinnigenwet uit 1841[7] wordt Antoon dan ook geplaatst in het ‘krankzinnigengesticht’ in Zutphen.
Gevelwand van het Binnengesticht van Het Oude en Nieuwe Gasthuis.[8]
Het blijft niet bij een jaar want de verpleging wordt ieder jaar in de maand maart of april voor een jaar verlengd. [9] Tot aan zijn overlijden in 1901.
Het is niet bekend wat hem precies mankeert. Heeft hij een traumatische ervaring overgehouden aan zijn verblijf in de Nationale Militie? Was hij al eerder psychisch ziek? We weten het helaas niet.
We beschikken wel over een aantal geneeskundige rapporten uit Zutphen waarin beschreven wordt hoe de toestand van Antoon op dat moment is.
in 1884 lezen we dat hij ‘bij voortduring in een krankzinnige toestand bevindt, en wel lijdende is aan waanzin met neiging tot zelfmoord waartoe patiënt reeds een poging heeft aangewend….’.[10]
Een jaar later staat er ‘Loopt onrustig heen en weer(…) Spreekt uit zich te zullen verhangen. Slaat een ruit in. (…) Maakt rare bokkesprongen (…) Hinkt op een been. Dat staat in verband met zijn geloof. Maakt teekeningen en figuren op de grond. (…) Erg stil (…) Steeds zeer suf.[11]
In 1887 lezen we ‘zeer suf, spreekt nimmer, verzamelt vuil, eet dierlijk. Dementie’. [12] Die sufheid blijft daarna want in 1888 schrijft de behandelend arts: ‘Volslagen dement. Kust boomen, gaat op den grond liggen, spreekt niet en zit meestal geheel in elkander.’[13] En in 1889: ‘Hij is onzindelijk’. [14]
In 1895 krijgt hij last van zijn oog, een ontsteking aan zijn ooglid, die regelmatig terugkomt, want een jaar later is er sprake van iritis.[15] Hij wordt daarvoor goed behandeld en de behandeling helpt iets. Antoon is ‘slordig op zijn uiterlijk[16]’.
In april 1896 wordt Antoon al 13 jaar verpleegd en schrijft de arts een uitgebreid rapport. Hieruit blijkt dat hij lijdt aan ‘hallucinatoire verwardheid, waarin vervolgingswaandenkbeelden voorkomen. Langzamerhand is zijn intellect minder geworden, hij bemoeit zich met niemand, loopt met eigenaardigen tred den tuin op en neer, kent niemand uit zijn omgeving. Eene overplaatsing naar eene andere afdeling is mislukt, ten eenenmale omdat hij daar zijne medepatienten aan wien hij niet gewend was, in het gezicht spuwde’[17]
Ook zijn oogziekte speelt weer op, gepaard gaande met iridocylitis[18] die met oogdruppels wordt behandeld.
Hoe het verder met hem gaat is nog onbekend[19]. We weten niet of zijn ouders en broers en zusters hem daar hebben opgezocht. Aangezien zijn vader ieder jaar de verlengingsakte moet tekenen kan het zijn dat Antoon hem wel ziet, maar zeker is dit niet. En dan is het nog maar de vraag of hij zijn vader herkend zal hebben.
Op 28 september 1901[20]. overlijdt hij in het gesticht. Waarschijnlijk is hij ook in Zutphen begraven.
Overlijdensakte Antonius Theodorus Huirne
Bronnen
1] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen; Inventarisnummer:4573, aktenummer 39.
[2] www.erfgoedzutphen.nl Bevolkingsregister ONG, aanwezige patiënten per mei 1900, archiefnummer 0110, inventarisnummer 994 Gemeente: Zutphen Periode: 1900 img 10_994_0132
[3] Info volgt. www.geldersrarchief.nl 0139-1790 Nadere toegang met personen in militie op inv. nr. 1790 van toegang 0139 Toegangsnummer: 0139 Gemeentebestuur Groenlo, (1793) 1811 - 1932 (1952) Inventarisnummer:1790 Bladzijde:110, 117
[4] https://erfgoedcentrumzutphen.nl/onderzoeken/archieven/scans/NL-ZuRAZ-0110/2.4.1.2.4.3/start/130/limit/10/highlight/2
[5] https://www.beeldbanklichtenvoorde.nl/cgi-bin/beeldbank.pl?ident=03322
[6] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 654, NL-AhGldA_0517_654-0077.jpg
[7] https://nl.wikipedia.org/wiki/Krankzinnigenwet#Eerste_Krankzinnigenwet_1841
[8] https://erfgoedcentrumzutphen.nl/ 0110 Het Oude en Nieuwe Gasthuis te Zutphen 1842-1970, periode 1866-1900, fotonummer 0110_1830_0004,
[9] www.erfgoedzutphen.nl 0110 Inventaris van het archief van het Oude en Nieuwe Gasthuis te Zutphen (1842-1970) img 397
[10] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 655, NL-AhGldA_0517_655-0345.jpg
[11] www.geldersarchief.nlToegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 657, NL-AhGldA_0517_657-1059.jpg
[12] www.geldersarchief.nlToegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 666, NL-AhGldA_0517_666-1113.jpg
[13] www.geldersarchief.nlToegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 669, NL-AhGldA_0517_669-1299.jpg
[14] www.geldersarchief.nlToegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 672, NL-AhGldA_0517_672-1214jpg
[15] https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/ontsteking-van-de-iris-iritis
[16] www.geldersarchief.nlToegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 694,NL-AhGldA_0517_694-1475 jpg
[17] www.geldersarchief.nlToegangsnummer 0517 – Inventarisnummer 699, NL-AhGldA_0517_699-0229.jpg
[18] https://nl.wikipedia.org/wiki/Iridocyclitis
[19] De geneeskundige rapporten van zijn laatste levensjaren zijn nog niet gedigitaliseerd.
[20] www.geldersarchief.nl 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen– Inventarisnummer 1881, aktenummer 334