Het is koud en vochtig als op 20 februari 1878[1] om acht uur ’s morgens Johannes ter Huirene wordt geboren[2]. Hij is het jongste kind en jongste zoon van Hermanus Hendrikus Huirne en Johanna Maria Hogelugt. Zijn wieg staat nog in het Olde Hoes ‘no 43 in het Schependom’. Vader Herman is dan 52 en zijn moeder Johanna 45 jaar oud. Zijn vader ondertekent de akte met ‘ter Huirene’ en niet met Huirne.
Geboorteakte Johannes ter Huirene
Hij zal naar school zijn gegaan en daarna gaan werken op de boerderij. Ook hij is opgeroepen voor de Nationale Militie[3]. Hij blijft ongehuwd.
In 1901 besluit zijn broer Hendrik Gradus een nieuwe boerderij te bouwen aan de Papendijk. Jans helpt mee het Olde Hoes te slopen en verhuist met zijn broer en diens gezin mee naar de nieuwe boerderij. Daar werkt Johannes, oftewel Jans zoals hij wordt genoemd, in de draaierij en op de boerderij[4].
De meeste informatie over hem komt van zijn neven en nichten, de kinderen van zijn broer Toon. Hij is peetoom van het zesde kind van Toon en Dien Huirne-Reijrink. Het is een zoon, Franciscus Josephus (1942), maar dus niet naar hem vernoemd!
Volgens hen leidt hij een teruggetrokken leven en stelt nergens eisen aan.[5] Hij gaat zijn gang gaan en heeft zijn eigen werk. Hij haalt bijvoorbeeld met het paard het meel.
s' Morgens gaat hij altijd om zes uur naar de kerk en als hij terugkomt vraagt hij zijn neven Frans of Willem of een van hen de veters van zijn schoenen wil losmaken. Na een rustpauze gaat hij dan weer met het paard naar het Brook in Ruurlo. Ook is hij ‘kraamhulp’ bij de varkens.[6]
Volgens Annie Huirne houdt hij ontzettend van gezelligheid. Telt de dagen af tot zondag, dat ie weer lekker soep krijgt. Hij is niet echt een volwassen man geworden, maar heeft een groot hart voor dieren en kinderen en schilt voor het hele huishouden de aardappels.[7]
Bennie Huirne vertelt dat hij precies weet wat hij wel en niet moet vertellen. Als hij eens voer haalt bij de coöperatie veroorzaakt een man vóór hem met paard en wagen een ongeluk. Jans wordt twee uur door politie ondervraagd, praat veel maar zegt niks over de toedracht[8].
Op een dag gaat hij naar het ziekenhuis voor een breukoperatie. Zijn petekind Frans is aan het spelen bij Botterpeter. Jans roept hem bij zich en zei dat als hij niet terugkomt Frans zijn horloge mag hebben[9].
Kort daarna, op 18 augustus 1948,[10] sterft hij in het ziekenhuis in Enschede. Frans heeft het horloge nooit gekregen.[11]
Overlijdensakte Johannes ter Huirene
Bronnen
[1] www.knmi.nl
[2] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer:0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen; Inventarisnummer:4571, aktenummer 8
[3] www.ecal.nu 0139-1781 Nadere toegang met personen in militie op inv. nr. 1781 van toegang 0139
www.uitdeoudekoektrommel.com/loting-nationale-militie;
De dienstplicht was in 1810 tijdens de Franse overheersing ingevoerd. Toen de Fransen vertrokken waren bleef de dienstplicht bestaan en werden er dienstplichtigen geloot onder de mannelijke beroepsbevolking.
De duur van deze dienstplicht was destijds vijf jaar, gevolgd door een periode van vijf jaar als reserve. Echter, de feitelijke dienstplicht was veel korter; over het algemeen slechts een korte periode in het eerste jaar, daarna vermeld als reserve. Voor de lichtingen van 1882 en 1883 gold een zesjarige dienstplicht, vanaf 1884 gevolgd door een diensttijd van zeven jaar. Deze diensttijd hield in dat de mannen één tot anderhalf jaar daadwerkelijk in dienst waren. Na die tijd gingen zij met groot verlof en moesten daarna nog twee keer op herhaling voor een periode van vijf tot zes weken
http://www.jfpalmen.nl/files/militairendoc.pdf :In 1813 werd de gehate conscriptie (dienstplicht) afgeschaft. Maar in 1814 bepaalde de Grondwet dat er een Nationale Militie moest komen ter verdediging van het land. Deze Nationale Militie zou bestaan uit een beroepsleger en uit de Marine.
De Nationale Militie zou naast beroepskrachten bestaan uit vrijwilligers. In geval zich niet voldoende krachten zouden aanmelden, moest het tekort door dienstplichtigen worden aangevuld.
Hoewel vrijwilligheid voorop stond, werd het grootste deel der ‘miliciens’ door loting ingelijfd bij de Nationale Militie.
https://pure.uva.nl/ws/files/1695931/123030_thesis.pdf Eduard Werner Ronald van Roon, Lotgevallen.
De beleving van de dienstplicht door de Nederlandse bevolking in de negentiende eeuw (2013).
https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.13.09/invnr/1255/file/NLHaNA_2.13.09_1255_0012
[4] www.ecal.nu Bevolkingsregister Groenlo.
[5] Interview Hennie Huirne
[6] Interview Bennie Huirne
[7] Interview Annie Huirne
[8] Interview Bennie Huirne
[9] Interview Bennie Huirne
[10] www.geldersrachief.nl Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen Inventarisnummer 32729 aktenummer 47
[11] Info Frans Huirne